Du lịch không chỉ là hành trình khám phá địa điểm mới, mà còn là cuộc gặp gỡ sâu sắc với chính mình. Từ góc nhìn khoa học về dopamine đến triết lý sống, bài viết này sẽ bật mí 7 lý do vì sao nhiều người “nghiện” đi xa và cách những chuyến đi một mình tác động đến tâm lý, giúp bạn đối diện và chữa lành nỗi sợ cô đơn.
1. Có những người trời sinh đôi chân không dừng lại
Có những lúc tôi cũng sống “heo thì” thiện lành như mấy cuốn self-help dạy lắm: ngủ trước 22h, ăn uống eat clean, uống đủ 2 lít nước, không drama, không caffeine. Có ngày còn bật nhạc sóng não lúc rửa chén, vừa chùi nồi vừa thầm biết ơn… cái bếp.
Tới khuya thì tâm linh lạc hướng, não bộ thèm đớp một miếng bánh mì bơ tỏi tới phát khóc mà vẫn cố đè xuống vì… trái với triết lý detox. Và quan trọng nhất, tôi bắt đầu cảm thấy mình đang trôi tuột vào một phiên bản hoàn hảo theo checklist, nhưng rỗng ruột về cảm xúc cá nhân.
Chưa quá ba tuần là tôi tái phát bệnh “ngứa gót chân”. Search “mùa ni đi mô” với một tâm thế hết tiền nhưng đầy niềm tin kiểu hết lúa Chúa lại ban. Chỗ đi tính trước, chi phí tính sau, vì vũ trụ biết đứa nào chịu khó hành động mà he.
Người ta buồn vui thì đi chùa, đi nhậu, đi retreat. Tôi thì cứ sân bay thẳng tiến. Tôi không nghiện cà phê, shopping còn kiểm soát được. Nhưng tôi nghiện cái tiếng cạch cạch của bánh xe vali lăn trên nền gạch sân ga. Âm thanh sexy nhất trần đời, nghe là biết mình sắp “biến hình” rồi hẹ hẹ.
2. Dopamine – Chất gây mộng và bản năng lướt khỏi ổ
Khoa học bảo, mỗi lần bạn nghĩ tới việc đi đâu đó, não bạn tiết dopamine – chất dẫn truyền thần kinh gây cảm giác “phê nhẹ”. Cùng một vùng não được kích hoạt khi bạn ăn chocolate, hôn người mình thích, hay… nhận tin nhắn “Anh cũng thích em” từ crush.
Điều buồn cười là dopamine không cao nhất lúc bạn đến nơi, mà là trước đó, khi bạn tưởng tượng: “Ủa, Kyoto có tuyết chưa ta?”, “Ủa, ở Santorini hoàng hôn mấy giờ ta?”.
Mỗi “Ủa… ta?” là một giọt dopamine tí tách. Và bạn nghiện chính mình trong phiên bản đang háo hức chờ biến hình.
Tâm lý học gọi đó là anticipated reward – phần thưởng chưa xảy ra nhưng đủ để khiến bạn thấy tràn trề kỳ vọng. Thậm chí, các nghiên cứu còn chỉ ra rằng việc lên kế hoạch cho chuyến đi đã giúp tăng mức độ hạnh phúc, đôi khi còn nhiều hơn cả lúc bạn thực sự đi.
3. Du lịch – Hành hương phiên bản không tín ngưỡng
Khi tôi thực sự đi, một điều kỳ lạ xảy ra: tôi không còn là “tôi” trong hộp danh xưng. Không là người con, người yêu, người em, người phải thành công. Tôi chỉ là một sinh thể đang ngồi ở bến xe xa lạ, ngắm người xa lạ, trong một cảm giác… thân quen lạ lùng.
Ở một chiều sâu khác, trạng thái mà tôi chạm được khi đi chính là flow state – khi ta mất khái niệm về thời gian, không gian và bản ngã. Cái tôi tan dần. Nhẹ như sương.
Tôi từng ngồi trong nhà thờ ở Assisi, không tiếng thánh ca, chẳng ai giảng đạo, nhưng trong lòng lại nghe rõ một câu thì thầm: “Con về rồi.”
Tôi từng rơi nước mắt giữa núi tuyết ở Nhật, không có tượng Phật nào, nhưng lòng dâng tràn một lời biết ơn sâu thẳm.
Phật dạy: “Vô thường là lẽ thật.” Chúa bảo: “Hãy đi như thể con đã được yêu.” Hồi giáo Sufi hát: “Người không ở trước mặt, không ở sau lưng. Người ở trong từng hơi thở.”
Tôi – một kẻ không tôn giáo cố định lại tin rằng: đi chính là nghi thức thoát vai, một dạng cầu nguyện bằng bước chân.
4. Tâm lý học và huyền học đều đồng ý: Có những kẻ sinh ra để đi
Tâm lý học nhân cách gọi họ là người có chỉ số novelty seeking cao – mê cái mới, ngán lặp lại, thích sáng tạo, nội tâm sâu. Họ không bốc đồng, chỉ được “lập trình” để không ở yên một chỗ.
Trong huyền học, họ là The Seeker (kẻ tầm tri) – archetype của những linh hồn luôn khao khát bước ra khỏi cái biết để chạm vào cái thiêng. Bạn sẽ thấy họ hay nói những câu nghe tưởng vu vơ nhưng đầy ký ức linh hồn: “Nơi này quen quá ta, như từng đến hay đã mơ qua.”
Carl Jung gọi đó là soul memory – trải nghiệm vượt ngoài logic nhưng sâu hơn cả ký ức cá nhân.
5. Chơi xa không phải gom thêm vào, mà để buông bớt ra
Bạn tôi hỏi:
– “Đi hoài vậy không mệt à?”
Tôi đáp thật:
– “Tao mệt nhất là khi ở yên. Tao thở không nổi.”
Ở yên là lúc vai diễn chồng chất, deadline xếp lớp, bản ngã phồng to. Còn đi là lúc tôi trở lại hình dạng thật: nhỏ bé, lặng lẽ, không cần đóng vai gì cả.
Tôi từng bật khóc ở Angkor Wat, không phải vì buồn, mà vì nhận ra những ngày làm thêm cực khổ đã trả công tôi bằng cảm xúc không thể mua.
Tôi từng thấy “điều thiêng” không nằm trong nghi lễ, mà trong khoảnh khắc một người lạ nắm tay dắt tôi qua đoạn đường trơn tuyết.
6. 07 lý do khiến bạn dễ “nghiện” du lịch
Nếu phải tóm lại, lý do khiến du lịch dễ gây nghiện gồm:
1. Dopamine khởi động từ lúc lên kế hoạch – tạo cảm giác háo hức liên tục.
2. Thoát khỏi vai diễn – không ai biết bạn là ai, và bạn cũng chẳng cần diễn.
3. Flow state – thời gian biến mất, chỉ còn khoảnh khắc hiện tại.
4. Kích thích sự tò mò bẩm sinh – não thích cái mới, không chịu lặp lại.
5. Trải nghiệm “soul memory” – cảm giác quen thuộc ở nơi chưa từng đến.
6. Học buông bỏ – nhận ra hạnh phúc không nằm ở sở hữu mà ở trải nghiệm.
7. Tái kết nối với chính mình – hiểu mình hơn sau mỗi chuyến đi.
7. Đi là hành động, nhưng sống mới là chuyển động
Bạn hỏi: “Tôi đang tìm gì?” – tôi cũng không biết. Nhưng mỗi lần đi, tôi chạm được nhiều điều rất chân thật: Những vẻ đẹp không cần định nghĩa. Những niềm tin không cần giáo điều. Vài lời nhắc dịu dàng rằng không cần giỏi, chỉ cần sống thật.
Đôi khi, chuyến đi không đưa bạn đến đâu cả. Nó chỉ giúp bạn đồng hành với chính mình lần đầu tiên.
Và nếu bạn cũng đang thấy lòng chật, tâm mỏi – tôi không khuyên phải book vé ngay. Tôi chỉ muốn nhắc: đi là hành động, nhưng sống mới là chuyển động.
Dù bạn đang trên một chuyến bay xuyên biên giới hay chỉ bước ra tiệm tạp hóa gần nhà, nếu bạn đi bằng ánh mắt không phòng thủ và trái tim không trốn chạy, thì đó cũng là một chuyến hành hương rồi đó bạn à. Shanghai, 28/07/2025 – Ý lại đi du lịch nữa rồi.
Xem thêm:
